Aandeelhoudersovereenkomsten kunnen verschillende afspraken bevatten die ieder aan hun eigen juridisch regime onderworpen zijn, zoals lastgevingen, opties, niet-concurrentie en geheimhoudingsovereenkomsten.

Elk van deze afspraken kan men als een afzonderlijke overeenkomst met een eigen voorwerp en randvoorwaarden beschouwen.

Een onderzoek dringt zich op per afspraak naar het eigenlijke voorwerp van deze afzonderlijke overeenkomsten. Enkel de bepalingen die niet het eigenlijke voorwerp uitmaken, zijn dan onderworpen aan een toetsing van de B2B-wet van 4 april 2019.

1) Wat zegt de B2B-Wet van 4 april 2019?

a) Ingevolge deze wet werd artikel VI.91/3, § 1 WER ingevoegd:

“Elk beding van een overeenkomst gesloten tussen ondernemingen dat, alleen of in samenhang met één of meer andere bedingen, een kennelijk onevenwicht schept tussen de rechten en plichten van de partijen, (is) onrechtmatig.”

Er is geen beperking tot soorten overeenkomsten, noch tot overeenkomsten m.b.t. een bepaald voorwerp. Het is voldoende dat er sprake is van een overeenkomst gesloten tussen ondernemingen.

b) Wat is dan een onderneming?

Een onderneming is “iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die op duurzame wijze een economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen”. (artikel I.8, 39o WER (BOEK VI))

Met economisch doel wordt bedoeld: het verrichten van economische activiteiten.

Onder economische activiteit moet worden begrepen “het aanbieden van goederen of diensten op een bepaalde markt”. Hierbij wordt het begrip “dienst” ruim ingevuld als “elke prestatie verricht door een onderneming in het kader van professionele activiteit of in uitvoering van haar statutair doel”.

De economische activiteit moet tevens duurzaam zijn om ondernemerschap uit te maken. Deze vereiste duidt op een bepaalde mate van organisatie en strekt ertoe een onderscheid te maken met occasionele activiteiten.

c) Het onrechtmatig karakter

Op voorwaarde dat de bedingen duidelijk en begrijpelijk zijn geformuleerd, mag de beoordeling van het onrechtmatig karakter geen betrekking hebben op het eigenlijk voorwerp van de overeenkomst. Hiermee heeft de wetgever de contractvrijheid van partijen willen vrijwaren. Dus het is niet omdat er ongelijke prestaties worden afgedwongen dat een beding ipso facto onrechtmatig is.

Verder verduidelijkte de wetgever in de voorbereidende werken dat voor zover kan worden aangetoond dat de andere partij akkoord ging om een bepaald element van de overeenkomst of een bepaald risico uit te sluiten in ruil voor een voordeel, het gaat om een beding betreffende het voorwerp van de overeenkomst dat onder de contractvrijheid valt.

2) Toepassing op de aandeelhoudersovereenkomsten

Aandeelhoudersovereenkomsten zijn een techniek om onderling afspraken te maken tussen vennoten met betrekking tot de werking, leiding en continuïteit van vennootschappen.

Er worden specifieke clausules in opgenomen die het lot van de aandelen regelen en kunnen eenzijdig uitdraaien in het voordeel van de partij met de grootste onderhandelingsmacht.

Aandeelhoudersovereenkomsten vallen onder het toepassingsgebied van de nieuwe regels inzake onrechtmatige bedingen.

Er stelt zich geen probleem wanneer de aandeelhouder een vennootschap is.

Voor de aandeelhouders-natuurlijke personen zal in concreto moeten worden nagegaan of de natuurlijke persoon als aandeelhouder op een duurzame wijze een economisch doel nastreeft.

Men dient hierbij na te gaan in welke mate het optreden van de aandeelhouder louter occasioneel is dan wel een duurzaam karakter vertoont.

Uit de parlementaire voorbereidingen geeft de wetgever aan dat het verder moet gaan dan een “normaal beheer”, maar wat dat is zegt de wetgever niet. Alsdan – dus wanneer het verder reikt dan een normaal beheer – zal hij/zij kunnen gekwalificeerd worden als een onderneming, en zal hij/zij bij het sluiten van aandeelhoudersovereenkomsten met andere ondernemingen de bepalingen van de B2B-Wet moeten naleven.

Gouden raad: laat u aandeelhoudersovereenkomsten dus goed nakijken vooraleer u zich engageert.

Als u nog vragen heeft of als u een meer gepersonaliseerde behandeling nodig heeft, gelieve contact op te nemen met ons advocatenkantoor per mail, per telefoon op 02/538.32.50 of meteen een afspraak maken hier.

Thierry Decoster
Legal Assistant Sub Rosa Legal