1. De IKEA beslissing
IKEA BELGIUM NV is een naamloze vennootschap naar Belgisch recht en een dochtermaatschappij van de bekende Zweedse IKEA Groep.
Volgens het oude Wetboek van Vennootschappen moest een naamloze vennootschap worden bestuurd door een raad van bestuur, wat ook het geval was voor IKEA BELGIUM.
Toen het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen in werking is getreden, voorzagen de artikelen 7:104 e.v. in de mogelijkheid voor naamloze vennootschappen om voor één van drie bestuursvormen te kiezen:
- Monistisch bestuur (dat overeenkomt met het oude systeem);
- Duaal bestuur;
- bestuurd door een enkele directeur.
Tijdens haar Buitengewone Algemene Vergadering van 8 februari 2021 heeft de NV IKEA BELGIUM gekozen voor de duale bestuursvorm in het kader van de wijziging van haar statuten. Het nieuwe artikel 7 bepaalt immers dat de vennootschap zal worden bestuurd door een directieraad en een raad van toezicht, waarvan de leden door de genoemde Buitengewone Algemene Vergadering zijn benoemd.
2. Duaal bestuur
Het bijzondere van het duale bestuurssysteem is dat het bestuur van de vennootschap in handen is van twee afzonderlijke organen: de raad van toezicht en de directieraad.
Er is een echte splitsing tussen de organen in die zin dat zij beide een zeer verschillende rol hebben. Bovendien is het niet mogelijk om tegelijkertijd lid van beide organen te zijn.
a. De raad van toezicht
In een duaal bestuurssysteem is de raad van toezicht het collegiaal orgaan, bestaande uit ten minste drie leden, dat bevoegd is tot het stellen van alle handelingen die nuttig of nodig zijn voor de verwezenlijking van het doel van de vennootschap en waarvan de bevoegdheid overeenkomstig artikel 7:109. van de Wvv bij uitsluiting aan hem is toegekend (bijeenroeping van de algemene vergadering, aanwending van het maatschappelijk kapitaal of verkrijging van eigen aandelen,...). De leden worden benoemd en ontslagen door de algemene vergadering.
De raad van toezicht is ook verantwoordelijk voor het bepalen van het algemene beleid en de strategie van de vennootschap.
Vervolgens oefent zij een echte toezichthoudende rol uit op de directieraad. In dit verband kan hij de directieraad verzoeken hem alle informatie te verstrekken die hem bij zijn toezicht kan helpen.
Zij is ook bevoegd om leden van de directieraad te benoemen en te ontslaan. De Raad moet ook beslissen over de kwijting van de leden van de directieraad.
Wat de vertegenwoordiging betreft, heeft de raad van toezicht vertegenwoordigingsbevoegdheid ten aanzien van derden in aangelegenheden die onder zijn exclusieve bevoegdheid vallen.
b. De directieraad
De raad van bestuur is het tweede collegiale orgaan in het duale bestuurssysteem. De leden, ten minste drie in aantal, worden benoemd en ontslagen door de raad van toezicht.
De raad heeft een residuele bevoegdheid in die zin dat alle bevoegdheden die nodig of nuttig zijn voor de verwezenlijking van het doel van de vennootschap en die niet exclusief aan de raad van toezicht zijn toegekend, aan de raad toekomen. Anderzijds is de directieraad exclusief bevoegd voor alle operationele aspecten van het bestuur van de onderneming.
Ten slotte heeft de directieraad een algemene vertegenwoordigingsbevoegdheid binnen de vennootschap. Hij is bevoegd om de vennootschap te vertegenwoordigen in alle aangelegenheden, ook die welke aan de raad van toezicht zijn voorbehouden.
Het is uiteraard mogelijk de bevoegdheden van de directieraad en hun onderlinge betrekkingen bij de statuten te wijzigen, maar deze wijzigingen zullen niet tegenstelbaar zijn aan derden.
c. De toepassing van het systeem door IKEA BELGIUM
In het algemeen blijft het door IKEA BELGIUM opgezette duale bestuur standaard, in die zin dat het zich beperkt tot de omzetting in de statuten van de bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen, met name wat betreft het aantal leden, de voorwaarden voor ontslag, de voorwaarden voor benoeming in de raden of het verbod om in beide raden benoemd te worden. Zij voorzien ook in de benoeming van een voorzitter en een vice-voorzitter voor elke raad.
Er zijn echter een paar eigenaardigheden.
Ten eerste wijken de statuten af van de artikelen 7:113. en 7:114. van de Wvv, die in eenparige besluitvorming door de raad van bestuur en de raad van toezicht voorzien, door een quorum van de helft in te voeren en te bepalen dat besluiten bij gewone meerderheid worden genomen.
Het is dan interessant te vermelden dat IKEA BELGIUM het initiatief heeft genomen om in de statuten de mogelijkheid op te nemen om op afstand deel te nemen aan een algemene vergadering. Zoals wij echter hebben aangegeven in een vorige artikel van onze Newsletter "De Covid-wet van 20 december 2020 en haar gevolgen voor het vennootschapsrecht", gepubliceerd op 7 januari 2021 op onze website, is het niet langer nodig om in de statuten in deze mogelijkheid te voorzien. Sinds de invoering van de wet van 20 december 2020 kan het bestuursorgaan rechtstreeks in deze mogelijkheid voorzien.
Ten slotte bieden de statuten in artikel 16 aan de raad directieraad de mogelijkheid om een of meer gedelegeerden voor het dagelijks bestuur aan te wijzen, die al dan niet lid van de raad kunnen zijn. Dit houdt in dat een situatie waarin er een derde bestuursorgaan zou zijn mogelijk is. In het onderhavige geval hebben zij van deze mogelijkheid geen gebruik gemaakt, aangezien de voormalige gedelegeerd bestuurder gewoon in de raad van bestuur is opgenomen.
d. De voordelen van dit systeem
Het voordeel van het duale systeem is dat het een betere scheiding van de bevoegdheden binnen de onderneming mogelijk maakt. Enerzijds is er de raad van toezicht, die de algemene strategie bepaalt, en anderzijds de directieraad, die de dagelijkse operationele aspecten behandelt. De bevoegdheden zijn duidelijk vastgelegd. In plaats van een raad van bestuur met algemene bevoegdheden zal elk van de twee raden dus over specifieke bevoegdheden op zijn gebied beschikken en hun effectiviteit zal mettertijd alleen maar toenemen.
Het duale systeem versterkt ook de betrouwbaarheid van de besluiten van de directieraad, die bevoegd is voor operationele besluiten. De controle die de raad van toezicht op de raad van bestuur uitoefent, vormt immers in zekere zin een pressiemiddel dat de directieraad ertoe dwingt de meest redelijke en relevante beslissingen te nemen, met de grootste eerbiediging van de beginselen van "corporate governance", met het risico dat hij door de raad van toezicht wordt geconfronteerd.
Als u nog vragen heeft of als u een meer gepersonaliseerde behandeling nodig heeft, gelieve contact op te nemen met ons advocatenkantoor via e-mail, per telefoon op 02/538.32.50 of direct een afspraak maken.
Jordan Mabiala
Advocaat Sub Rosa Legal
