Op 10 december 2020, na de aankondiging dat de beperkingen in verband met COVID-19 tijdens de feestdagen zouden worden gehandhaafd, kondigde de politiezone CARMA (regio Limburg) aan drones in te zetten om toezicht te houden op de naleving.

Deze aankondiging heeft veel inkt doen vloeien op sociale netwerken, maar niet alleen op die media.

Ook het controleorgaan voor politie-informatie heeft zich over deze kwestie gebogen en op 23 december 2020 een verslag uitgebracht over het gebruik van drones in het kader van rechtshandhavingsacties. Dit rapport is onderwerp van het huidig artikel.

Drones? Wat is het probleem?

Zoals veel burgers hebben opgemerkt, zou het gebruik van drones een inbreuk op de privacy kunnen vormen indien zij worden gebruikt om privéwoningen te filmen/observeren.

De eerbiediging van het recht op privé leven en van het familie- en gezinsleven is immers verankerd in onze Grondwet (art. 22) en in het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (art. 8).

Dit recht kan echter bij wet worden beperkt zolang de inmenging "noodzakelijk is voor de nationale veiligheid, de openbare veiligheid, het economisch welzijn van het land, de handhaving van de orde en het voorkomen van strafbare feiten [...]" (art. 8, 2° EVRM).

Deze mogelijkheid is niet zonder waarborgen, aangezien krachtens de invoering van de GDPR-wet (wet 30 juli 2018) elk gebruik van nieuwe technologieën "dat een groot risico kan inhouden voor de rechten en vrijheden van natuurlijke personen" (art.58 RGPD-wet) moet worden voorafgegaan door een impactanalyse.

Met andere woorden, vooraf moet worden geanalyseerd welke gevolgen een drone uitgerust met een thermische camera heeft voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Heeft de politie zich aan haar verplichtingen gehouden?

Uit het verslag van de controlecommissie blijkt dat er vooraf geen substantiële analyse is uitgevoerd door de politiezone.

In dit geval maakt het rapport melding van storingen bij het gebruik van drones door de politiezone CARMA, zoals:

- Een honderdtal vluchten uitgevoerd zonder de toestemming van de gemeenteraden

- Vage verzoeken en machtigingen van de gemeenteraden over de reikwijdte van het gebruik van drones (geen vermelding van de thermische camera, onduidelijkheid over de toegestane locaties)

- Onmogelijk om de politie-drone te herkennen

Er zij op gewezen dat de politie dit "nieuwe" instrument niet correct heeft ingevoerd ten aanzien van de vigerende wetgeving.

Er zij op gewezen dat deze opmerkingen alleen betrekking hebben op het gebruik van een drone in het kader van een verzoek van de gemeenteraden.

Het gebruik tijdens een onderzoek op verzoek van een onderzoeksrechter of gerechtsofficier levert immers niet dezelfde problemen op, aangezien het om een specifieke en niet om een algemene aanpak gaat.

Als gevolg van deze tekortkomingen heeft de Controlecommissie de Politiezone gedwongen een degelijke impactanalyse te maken en een halt toe te roepen aan het gebruik van drones die in strijd zijn met de verschillende reglementeringen.

Gevolgen voor de toekomst?

Twee belangrijke gevolgen moeten in deze analyse in aanmerking worden genomen. Enerzijds moeten, ondanks de mediacommunicatie van de verschillende gemeenten en politiezones, alle gebruikte instrumenten het door de wetgever vastgestelde wettelijke kader eerbiedigen.

Het initiatief van het Controleorgaan toont aan dat de genomen voorzorgsmaatregelen niet louter symbolisch zijn en dat er werkelijk controle wordt uitgeoefend.

Anderzijds moet worden opgemerkt dat nieuwe onderzoektechnologieën en privacy niet gemakkelijk met elkaar te verzoenen zijn.

Concluderend lijkt het ons, net als het Controleorgaan, dat een echt wetgevend kader dat specifiek is aangepast aan drones (in dit geval) de enige oplossing zou zijn om een respectvol gebruik ervan mogelijk te maken met inachtneming van de rechten en vrijheden van iedereen.

Ter informatie wordt er tevens aan herinnerd dat een strafbaar feit dat is vastgesteld door middel van toezicht dat door onwettigheid is aangetast, voor de rechter kan worden aangevochten.

Voor meer informatie, aarzel niet om contact op te nemen met Sub Rosa Legal per telefoon (02/538.32.50), per e-mail of direct een afspraak maken.

Julien de Cartier d'Yves
Advocaat Sub Rosa Legal