Beste cliënten, 

Op zaterdag 14 maart 2020 werd het Ministerieel Besluit ‘houdende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken’ gepubliceerd. 

Deze maatregelen hebben en zullen op zijn minst gezegd een zware impact hebben op onze kleine en grote ondernemers. 

Behoudens de maatregelen die de regering u zal kunnen aanreiken (onder de vorm van sociale en fiscale tegemoetkomingen), wenst Sub Rosa Legal u met huidig bericht te informeren over uw actuele en/of toekomstige situatie, vertrekkende vanuit een juridisch standpunt opdat u aanvullend de nodige praktische maatregelen en acties kan ondernemen. 

Velen onder u zullen worden geconfronteerd met een gebrekkige toelevering als gevolg van het coronavirus, u zal niet kunnen functioneren omdat de overheid uw uitbating tijdelijk niet toelaat, u kan zelf als leverancier niet meer voldoen aan gevraagde bestellingen omwille van afwezigheid/ziekte van uw personeel. 

In al deze contractuele situaties, is er in het Belgisch recht een begrip dat u misschien uit de nood zal kunnen helpen tegenover uw schuldeisers: overmacht. 

Het begrip overmacht vinden we terug in de artikelen 1147 en 1148 van het Burgerlijk Wetboek:

Artikel 1147: “De schuldenaar wordt, indien daartoe grond bestaat, veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding, hetzij wegens niet uitvoering van de verbintenis, hetzij wegens vertraging in de uitvoering, wanneer hij niet bewijst dat het niet nakomen het gevolg is van een vreemde oorzaak die hem niet kan worden toegerekend, en hoewel er zijnerzijds geen kwade trouw is”.

Artikel 1148: “Geen schadevergoeding is verschuldigd, wanneer de schuldenaar door overmacht of toeval verhinderd is geworden datgene te geven of te doen waartoe hij verbonden was, of datgene gedaan heeft wat hem verboden was”.

Bij gebreke aan wettelijke definitie, stelt de rechtspraak dat overmacht een “onoverkomelijk beletsel voor de nakoming van een verbintenis” is (zie Cass. 9 december 1976, Pas., 1977, I, 408). 

Het moet aldus gaan om een gebeurtenis die:

- de nakoming van de verbintenis onmogelijk maakt, dit wil zeggen dat de omstandigheden die zich hebben voorgedaan zodanig ondenkbaar waren of de nakoming buitenproportionele opofferingen zou vereisen (zie Cass. 13 mei 1996, Pas., 1996, 455; Cass. 21 september 1991, R.W., 1991-91, 682)  

- niet toe te rekenen is aan de schuldenaar, dit wil zeggen dat de gebeurtenis:

- bij het sluiten van de overeenkomst niet voorzienbaar is geweest en 

- een onvermijdbaar karakter heeft gehad, zodanig dat de schuldenaar niet in de mogelijkheid is om de nodige maatregelen te nemen die de impact van de niet-voorzienbare en onvermijdbare gebeurtenis konden vermijden.

De pandemie, zoals we ze nu kennen, heeft een rechtstreekse impact op de volksgezondheid alsook op het economisch leven, en was uiteraard niet te voorzien en onvermijdbaar.

Het zou vanzelfsprekend zijn dat u de rechtsfiguur van de overmacht (en dus meer specifiek het geval van het coronavirus) zou kunnen aanwenden om uw schuldeisers wandelen te sturen. 

Niettemin zal de rechtsonderhorige bij het inroepen van overmacht ook rekening dienen te houden met een andere rechtsfiguur, zijnde de schadebeperkingsplicht. 

Deze plicht geldt voor iedereen die het slachtoffer is van een ‘schade’, ongeacht of deze contractueel is of niet.

Volgens het Hof van Cassatie dient een benadeelde de redelijke maatregelen nemen om het nadeel te beperken als dat met de houding van een redelijk en voorzichtig persoon strookt (zie Cass. (3e k.) AR C.15.0305.N, 13 juni 2016 (M.S. / Vivium nv), R.W., 2017-18, afl. 8, 305)

Met andere woorden, bij het inroepen van overmacht zal u rekening dienen te houden met de maatregelen die u had kunnen nemen om uw schade zoveel als mogelijk te beperken. 

Uit het voorgaande onthouden we dus dat het coronavirus als een geval van overmacht zou kunnen beschouwd worden doch dat elkeen, zo hij/zij daardoor schade lijdt, die schade zoveel als mogelijk dient te beperken. 

Elk geval zal natuurlijk in concreto worden beoordeeld. 

Ten einde onze bijdrage te leveren aan deze crisis, en met het oog op het ondersteunen van onze economie, zal het team van Sub Rosa Legal u gratis een eerste advies aanleveren over deze aangelegenheid. 

Tegelijkertijd voorzien wij in een verdere permanente behandeling van uw lopend dossier, aangepast aan de maatregelen die werden genomen. Wij zijn bereikbaar via telefoon op het nummer 02/538.32.50 en via mail op het adres charlotte.pisane@sub-rosa.be.

Het team van Sub Rosa Legal staat solidair aan uw zijde